Jeśli jesteś osobą fizyczną i osiągasz przychody z działalności gospodarczej, możesz skorzystać z różnych form opodatkowania podatkiem dochodowym.
Co to jest działalność gospodarcza na potrzeby PIT
W przepisach regulujących prowadzenie działalności gospodarczej występują różne jej definicje. Prowadząc biznes należy brać pod uwagę czy konkretna aktywność stanowi działalność gospodarczą w rozumieniu właściwych przepisów.
Działalnością gospodarczą dla celów podatku dochodowego jest działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa, polegająca na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż, polegająca na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych, prowadzona w celu osiągnięcia zysku, bez względu na jej rezultat.
Dodatkowo, aby daną aktywność uznać za działalność gospodarczą:
- musi być prowadzona we własnym imieniu, co oznacza, że przedsiębiorca podejmuje czynności dla potrzeb prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, a nie na rzecz jakiegokolwiek innego podmiotu,
- musi być prowadzona w sposób zorganizowany i ciągły, co oznacza że przedsiębiorca posiada infrastrukturę (sprzęt komputerowy, biurko, towary, biuro itp.), która jest niezbędna do wykonywania prowadzonej przez niego aktywności oraz podejmuje działania wielokrotnie, z pewną regularnością
- przychody uzyskane przez przedsiębiorcę nie mogą zostać zaliczone do innego źródła przychodów; jeżeli osiągane przez podatnika przychody podlegają zaliczeniu do innego źródła przychodów, to wykonywana przez niego aktywność nie stanowi działalności gospodarczej dla celów podatkowych. Takim przychodem, który może podlegać zaliczeniu do innego źródła może być np. sprzedaż m.in. nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości.
Jeżeli którykolwiek z warunków nie będzie spełniony, to działalność nie zostanie uznana za działalność gospodarczą dla celów podatku dochodowego.
Należy pamiętać, że działalnością gospodarczą nie jest czynność podjęta jednorazowo, czy okazjonalnie.
Organy podatkowe mogą uznać, że przedsiębiorca nie prowadzi działalności gospodarczej dla celów podatkowych, jeśli łącznie spełnione będą trzy warunki:
- odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat czynności oraz ich wykonywanie ponosi kontrahent zlecający przedsiębiorcy wykonanie czynności - przedsiębiorca nie ponosi odpowiedzialności za wykonane czynności
- zlecone czynności wykonywane są pod kierownictwem osoby zlecającej oraz w miejscu i czasie przez nią wskazanym - przedsiębiorca nie jest samodzielny, co powoduje, że wykonywane czynności przypominają stosunek pracy
- przedsiębiorca nie ponosi ryzyka gospodarczego pomimo, iż normalnie jest ono i powinno być związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Taki przedsiębiorca, pomimo tego, że działa dla zysku, we własnym imieniu, w sposób ciągły i zorganizowany, nie będzie uprawniony do rozliczenia podatku na zasadach przewidzianych dla działalności gospodarczej.
W takim przypadku organ podatkowy może określić do jakiego źródła przychodów powinny zostać zaliczone uzyskane przychody. Te zasady mają na celu przeciwdziałanie zjawisku "samozatrudnienia".
Jakie są formy opodatkowania działalności gospodarczej osób fizycznych
PIT na zasadach określonych dla przedsiębiorców płaci się, jeśli:
- prowadzi się jednoosobową działalność gospodarczą
- jest się wspólnikiem spółek:
- cywilnej
- jawnej osób fizycznych
- jawnej, której wspólnikami są inne podmioty niż osoby fizyczne, pod warunkiem złożenia informacji o podatnikach podatku dochodowego od osób prawnych oraz o podatnikach podatku dochodowego od osób fizycznych, posiadających, bezpośrednio lub za pośrednictwem podmiotów niebędących podatnikami podatku dochodowego, prawa do udziału w zysku tej spółki
- partnerskiej.
Przedsiębiorca rozpoczynający działalność gospodarczą ma do wyboru trzy formy opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej:
- na zasadach ogólnych, według skali podatkowej (stawka podatkowa 12% i 32%)
- według stawki liniowej (19%)
- ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.
Czwartą formą opodatkowania jest karta podatkowa, jednak od 2022 roku mogą z niej korzystać jedynie podatnicy, którzy byli opodatkowani w tej formie przed rokiem 2022 i kontynuują opodatkowanie w formie karty podatkowej.
Podstawową formą opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej jest skala podatkowa. Jeżeli nie zostanie wskazana forma opodatkowania podczas rejestracji działalności to będzie to ta forma opodatkowania.
Nie zawsze będzie możliwe wybranie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, ponieważ niektóre rodzaje działalności są z niej wyłączone (np. prowadzenie apteki, kantoru czy handel częściami samochodowymi).
Ryczałt nie może zostać również wybrany w przypadku przedsiębiorców, którzy:
- prowadzą inną działalność gospodarczą opodatkowaną w formie karty podatkowej
- w ramach działalności wytwarzają wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym
- są wspólnikami spółki cywilnej oraz spółki jawnej i ich wspólnicy wybiorą inną formę opodatkowania (opodatkowanie ryczałtem muszą wybrać wszyscy wspólnicy).
W przypadku skali podatkowej oraz podatku liniowego przedmiotem opodatkowania jest dochód, a w przypadku ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych przedmiotem opodatkowania jest przychód.
Aby więc wybrać odpowiednią dla swojej działalności formy opodatkowania należy dobrze rozumieć pojęcia: przychodu, kosztów uzyskania przychodów, dochodu oraz straty.
Przychód z działalności gospodarczej
Za przychody z działalności gospodarczej uważa się wszelkie kwoty należne przysługujące przedsiębiorcy w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont (obniżenia ceny wynikające z zapłaty za towar przed terminem).
W uproszczeniu, przychodem z działalności gospodarczej będzie wszystko to, co firma otrzymała bądź powinna otrzymać od swoich kontrahentów, za wykonane na ich rzecz usługi lub dostarczone towary.
Jeżeli w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą przedsiębiorca jest podatnikiem podatku VAT, kwota podatku od towarów i usług nie stanowi przychodu. Przychód dla celów podatkowych stanowi wyłącznie należna kwota pomniejszona o podatek od towarów i usług (kwota netto).
Dlatego, jeżeli przedsiębiorca otrzymuje lub ma otrzymać jakiekolwiek świadczenie w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą powinien je traktować jako przychód z działalności gospodarczej.
Przychodem z działalności gospodarczej mogą być na przykład:
- przychody z odpłatnego zbycia składników firmowego majątku wykorzystywanych na potrzeby działalności (np. samochód firmowy, komputer czy wyposażenie biurowe)
- odsetki z lokat bankowych czy z rachunków bieżących należących do przedsiębiorcy
- otrzymane kary umowne
- otrzymane odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną firmą
- przychody z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy składników majątku związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą.
W niektórych przypadkach przychód nie będzie przychodem dla celów podatkowych. Najważniejsze należności, które nie stanowią przychodów z działalności gospodarczej, to:
- zwrócone pożyczki, z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek
- kwoty naliczonych, lecz nieotrzymanych odsetek od należności, w tym również od udzielonych pożyczek (dopiero w momencie ich wpływu będą one stanowiły przychód przedsiębiorcy)
- zwrócone, umorzone lub zaniechane podatki i opłaty stanowiące dochody budżetu państwa albo budżetów jednostek samorządu terytorialnego, niezaliczone do kosztów uzyskania przychodów oraz inne zwrócone wydatki niezaliczone do kosztów uzyskania przychodów
- zwróconych innych wydatków niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów.
Koszty uzyskania przychodów
Pojęcie „kosztów uzyskania przychodów” jest kluczowe dla podatników stosujących opodatkowanie według skali podatkowej oraz podatkiem liniowym. Przepisy nie wskazują konkretnie, co może stanowić koszt uzyskania przychodu. Kluczowy jest cel, w jakim przedsiębiorca ponosi wydatki.
Koszty uzyskania przychodów to wydatki, które:
- zostały poniesione w celu:
- osiągnięcia przychodów, np. poprzez nabycie towarów, materiałów biurowych, wyposażenia, czyli wszystkiego co bezpośrednio bądź pośrednio ma doprowadzić do osiągnięcia przychodu
- zachowania źródła przychodów, czyli np. wydatki na organizację spotkań z kontrahentami
- zabezpieczenia źródła przychodów, czyli na przykład wydatki na polisy ubezpieczeniowe,
- zostały faktycznie poniesione (nie ma znaczenia faktyczne zapłacenie, ale poniesienie kosztu, czyli wystawienie faktury, ujęcie w księgach)
- zostały poniesione przez podatnika (a nie przez inną osobę)
- nie zostały wymienione w katalogu wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów.
Pełen katalog wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów opisuje art. 23 Ustawy o PIT.
Dochód z działalności gospodarczej
Pojęcie dochodu z działalności gospodarczej jest kluczowe dla podatników stosujących opodatkowanie wg. skali podatkowej oraz podatkiem liniowym – to od dochodu podatnicy ci zapłacą podatek dochodowy, zgodnie z wybraną stawką.
Dochód z działalności gospodarczej to różnica pomiędzy sumą przychodów z działalności gospodarczej osiągniętych w danym roku kalendarzowym, a sumą kosztów uzyskania przychodów poniesionych w celu osiągnięcia przychodów z działalności gospodarczej bądź zachowania, lub zabezpieczenia działalności gospodarczej.
Dochodem jest więc nadwyżka przychodów z działalności gospodarczej nad związanymi z działalnością gospodarczą kosztami uzyskania przychodów, czyli wydatkami poniesionymi w celu osiągnięcia przychodów.
Strata z działalności gospodarczej
Jeżeli suma przychodów z działalności gospodarczej w danym roku kalendarzowym, jest niższa niż suma kosztów poniesionych w celu uzyskania tych przychodów, wtedy mówimy o stracie.
Strata występuje najczęściej w okresach słabszej koniunktury lub kiedy podatnik realizuje inwestycje i w związku z tym ponosi większe wydatki.
Jeżeli działalność przynosi stratę w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, przedsiębiorca ma prawo do:
- obniżenia dochodu z działalności gospodarczej osiągniętego w jednym z pięciu lat podatkowych następujących po poniesieniu strat, z tym że kwota obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% wysokości straty, albo
- obniżenia jednorazowo dochodów uzyskanych z działalności gospodarczej w jednym z pięciu lat podatkowych następujących po poniesieniu straty o kwotę nieprzekraczającą 5 mln zł. Nieodliczona kwota straty podlegać będzie rozliczeniu w pozostałych latach tego pięcioletniego okresu, z tym że kwota obniżenia w którymkolwiek z lat nie może przekroczyć 50% wysokości straty.
Przy wyborze formy opodatkowania ważne jest kilka aspektów, które należy wziąć pod uwagę:
Czy chce się odliczać koszty uzyskania przychodów
Przed wyborem formy opodatkowania należy się zastanowić, jak duże wydatki związane z działalnością gospodarczą będą ponoszone.
Jeżeli takie wydatki, na przykład związane z zakupem towarów, usług czy wyposażenia, będą znaczne, należy zastanowić się czy właściwą formą będzie ta, która nie daje możliwości uwzględnienia w rachunku podatkowym kosztów uzyskania przychodów.
Ile wynosi składka zdrowotna
Od 2022 roku wysokość składki zdrowotnej zależy od wybranej formy opodatkowania i wysokości dochodów.
Jeżeli przedsiębiorca rozlicza się z podatku dochodowego na zasadach ogólnych (według skali podatkowej), składka na ubezpieczenie zdrowotne stanowi 9% podstawy wymiaru składki (dochodu z działalności gospodarczej).
Jeżeli przedsiębiorca rozlicza się z podatku dochodowego w formie podatku liniowego (19%), zapłaci składkę zdrowotną w wysokości 4,9% podstawy wymiaru składki (dochodu z działalności gospodarczej).
Jeśli przedsiębiorca rozlicza się na zasadach ogólnych (według skali podatkowej) lub liniowo, a jego dochód w danym miesiącu będzie niższy niż minimalne wynagrodzenie obowiązujące w danym dniu, to wysokość składki zdrowotnej w tym miesiącu wyniesie 9% lub 4,9% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym dniu.
Aktualnie od 01.01.2024 r. do 30.06.2024 r. minimalne wynagrodzenie wynosi 4.242,00 zł.
Należy pamiętać, że przy rozliczaniu z ZUS za miesiąc styczeń danego roku minimalne wynagrodzenie do wyliczenia składek brane jest z grudnia poprzedniego roku, stąd za styczeń, mimo iż minimalne wynagrodzenie jest zmieniane od pierwszego stycznia danego roku, podstawy obowiązują jeszcze takie, jak obowiązywały przy rozliczaniu w roku ubiegłym.
Minimalna składka zdrowotna za każdy miesiąc roku składkowego, od 1 lutego 2024 roku do 31 stycznia 2025 roku, wynosi 381,78 zł.
Jeśli przedsiębiorca rozlicza podatek dochodowy ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, to miesięczna składka zdrowotna wyniesie 9% zryczałtowanej podstawy, którą stanowi kwota przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski ".
W przypadku karty podatkowej podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne będzie minimalne wynagrodzenie obowiązujące w dniu 1 stycznia danego roku, czyli w 2024 roku wyniesie 381,78 zł miesięcznie.
Dodatkowo przedsiębiorców obowiązuje roczne rozliczenie składki zdrowotnej. Jeśli po rozliczeniu rocznym okaże się, że:
- zapłacone zostały wyższe składki zdrowotne niż roczna składka na ubezpieczenie zdrowotne ustalona od rocznej podstawy wymiaru składki zdrowotnej - można ubiegać się o zwrot nadpłaty
- kwota wpłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne jest niższa niż roczna składka – konieczne jest dopłacenie różnicy.
W przypadku przedsiębiorców rozliczających się na zasadach ogólnych (według skali podatkowej) lub podatkiem liniowym, jeśli roczna podstawa wymiaru składki będzie niższa niż iloczyn liczby miesięcy w roku kiedy podlegali ubezpieczeniu zdrowotnemu i minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego, to będzie ich obowiązywać minimalna roczna podstawa wymiaru składek.
W 2024 roku minimalna roczna podstawa wymiaru składek wynosi 50.904,00 zł.
Czy chce się rozliczać z małżonkiem
Jeśli przedsiębiorca rozlicza się wspólnie z małżonkiem, wówczas należy wybrać opodatkowanie na zasadach ogólnych.
Możliwość wspólnego opodatkowania z małżonkiem wyłącza uzyskiwanie przychodów opodatkowanych według stawki liniowej lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.
Czy chce się korzystać z ulg podatkowych
Należy pamiętać, że wybór konkretnej formy opodatkowania może pozbawić prawa do skorzystania z ulg podatkowych. Każda forma opodatkowania charakteryzuje się innym zestawem dostępnych dla podatników ulg, a opodatkowanie w formie liniowej pozbawia możliwości skorzystania z istotnej części ulg podatkowych.
Jaką księgowość prowadzić
Różne formy opodatkowania wiążą się z różnym zakresem obowiązków ewidencyjnych i księgowych. W zależności od wybranej formy opodatkowania dochodów z działalności, przedsiębiorca będzie miał obowiązek prowadzenia:
- podatkowej księgi przychodów i rozchodów (PKPIR), w przypadku opodatkowania na zasadach ogólnych lub podatkiem liniowym
- ksiąg rachunkowych w przypadku przekroczenia limitu 2 mln EURO przychodów netto w poprzednim roku podatkowym;
- ewidencji przychodów, w przypadku opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.
Każdy z wyżej opisanych rodzajów księgowości wymaga określonej szczegółowości umieszczanych w niej danych.
Dlatego bardzo ważne jest, aby znaleźć odpowiednie biuro rachunkowe z doświadczoną księgową, która wesprze przedsiębiorcę w procesie formalno-rachunkowym, związanym z prowadzeniem działalności.
Jeśli szukasz biura rachunkowego, które na wysokim poziomie poprowadzi w Twoim imieniu rozliczenia księgowo-płacowe zapraszamy do Nas.
Jesteśmy liderem w kompleksowej obsłudze firm w ramach prowadzenia jednoosobowych działalności gospodarczych (JDG) czy prowadzących firmę w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Posiadamy wieloletnie doświadczenie w tym zakresie, zaufało nam wielu klientów z różnych branż, a ich zadowolenie i dalsze polecenie Nas to dla Nas największa satysfakcja.
